Кең-байтақ қазақ жерінің төсінде небір құрылыс-сәулет өнерінің ғажайып үлгілері уақыт сынына сыр бермей, ғасырлар аттап бүгінгі күнге жетті. Мысалы, орта ғасыр сәулет өнерінің озық үлгілері Бабаша хатун, Айша бибі кесенелері, Қарахан мазары, Қожа Ахмед Ясауи кешені уақыт сынынан өтіп, қалпын жой­май мәңгілік мұраға айналды. Бұл ескерткіштер хал­қымыздың тарихымен тығыз байланысты. Арғы тегі сақ, үйсін, түрік деп аталатын еліміздің мыңдаған жыл бой­ғы ізденіс-тәжірибесін, талғам-танымын, сәулеткерлік өне­рін тал бойына жинақтаған мұндай ескерткіш жә­ді­герлер арнайы ден қойып, жан-жақты зерттеуді, қастерлеп ұрпақ игілігіне мәңгілік пайдалануды қажет етеді. Сондай назар аударарлық ескерткіштердің бірі – Жар­кент мешіті. Қала орталығына орналасқан бұл кешенді ғима­раттың сан алуан әдемі на­қыш­тармен безендірілген қа­бырғалары, жақтауларындағы өрнектері, қайқы шатыры, мұ­на­расы адам назарын бір­ден аударады. Бүгінде «Жаркент мешіті көркем-сәулет мұражайы» ата­нып, халыққа қызмет көр­с­етіп тұрған осынау ғажайып ғи­мараттың осыдан бір ға­сыр­дан астам уақыт бұрын са­лынуына Жаркенттің 1882 жы­лы уезд орталығына ай­налуы себепші болды. Өйт­ке­ні мешіт құрылысы уезге ба­ғы­нышты Нарынқол, Кеген, қыр­ғыздардың бірқатар ай­мақ­­тары мен Шонжы, Қо­ғалы, Сарөзек, Жаркент өңірі тұр­ғындарынан жиналған қа­ра­жат­пен салынғаны соны аң­ғар­тады. Жергілікті халық сай­лаған құрылыстың бас мер­­­дігері, көпес – Уәли ахун Юлдашов, бас сәулетшісі – жер­гілікті халық Мұқан деп атаған қытай шебері Хон Пик (Хон Фи). Жаркент қаласынан 200 шақырым жердегі Кетпен тауы­нан емен, қарағай бөре­не­лері өгіз арбамен тасып әке­лін­геннен кейін Хон Пик бас­та­ған Бұқара, Самарқаннан шақырылған 75 шебер жұ­мыс­қа кірісті. Шеберлер тек құ­рылыс материалдарын сүр­гілеп, шауып, жуан бөрене тіреулерді көлеңкеде арнайы шыт матаға орап кептіріп, тақ­тай­лаға айшықты суреттер ою­ға бірнеше жыл арнайды. Сөйтіп, алдын ала дайын­дал­ған құрылыс материалдары бір шегесіз құрастырылып, 1892 жылдың жазында жұма мешіті бой көтереді. Кешеннің жалпы жобасына бас қақпа, күнделікті бес уақыт намаз оқылатын кіші мешіт, медресе, үлкен жұма мешіті, күйдірілген көк кірпіштен қа­ланған сәнді дуал қоршау, оң­түстік және солтүстік жа­ғын­дағы қосымша шағын қақ­палар енді. Бір ғажабы осын­дай күр­делі құрылысты сәулетші Хон Пик жобасын құпиялап, жеке дара өз жоспарымен жүргізді. Алайда болашақ ғимараттың жалпы көрінісі мен сәу­лет­ші­лік ерекшеліктеріне бай­ла­ныс­ты салдырушы бас мер­ді­гер мен шебердің келісімі болған. Шығыс елдерінде ертеде құрылыс өнеріне жастарды үйрету тікелей іс барысында жү­зеге асырылған. Құры­лыс­та­ғы өзіндік ерекше үлгіні ше­бер­­лердің ұрпақтары мұра­гер­лікпен жалғастырған. Сәу­ле­т­кер Хон Пик те сондай өзіндік ерек­ше атамұра үлгісі бар шығыс шеберлерінің бірі еді. Сондықтан ол Жаркент ме­ші­тінің құрылысына бірде-бір шеге қолданбай, өрнектелген ағашты қиюластыру арқылы жасады.  Бас мешіттің көне қытай үлгісінде қос қабатты қайқы бел шатыры 122 бөрене баға­на­ларға бекітілген. Әсіресе ша­тыр құрылысы айрықша күр­де­лілігімен ерекшеленеді. Ме­шіт шатырының жиектерін иіп, қайық тәріздес етіп көтеруге «дау», «гун» деп аталатын имек сырықтар пай­да­ла­ныл­ған. Ғажайып сырлы ғи­ма­рат­тың қабырғаларында, шатыр қапталдарында 1500-ден астам алуан түрлі сүрет, араб-парсы тілдеріндегі көне жазу үлгілері бар. Бұл ою-өрнектерді зерт­теушілер тақырыптық маз­мұ­нына қарай бірнеше топқа бө­леді. Олар – жергілікті ха­лық­тың ою-өрнек нақыштары, гео­метриялық кескіндер, қор­ша­ған табиғат, өсімдіктер мен жан-жануарлар дүниесі, дінге қатысты белгі шарттар. Бас мешіттің төріндегі дін­басы отыратын мінбер сәкінің босаға тұсындағы қабырғаға үнді халықтарының үлгісімен аңыздарға арқау болған зәйтүн «өмір ағашы» кескінделген. Шеберлердің әшекейге, сәнді пішіндерге, түске көп мән бер­гендігін тек ғимарат тұлға­сы­нан ғана емес, қолданбалы өнер бұйымдарынан – әдемі шы­рағдандардан, ағаштан ойып істелген сәнді мінберден де байқау қиын емес. Мұнда кө­бі­не­се ақ, қара, қызыл, жа­сыл, сары, көк түстер өте сәт­ті, үйлесімді қол­данылады. Жалпы Қытайдың, Жа­по­ния­ның, үндінің ертеректегі ғимараттарының көпшілігі ағаш­­тан салынған. Шығыс сәу­лет өнерінің бұл ерек­ше­лі­гінің өзіндік себептері бар, со­ның ең бас­тысы – ағаш­тан жа­салған ғи­мараттардың зіл­за­лаға тө­зім­ді­лігі. Мешіт құрылысының өзін­дік ерекшелігі мен дараланып көрінетін бөлігінің бірі – бас қақ­па. Ол Орта Азия мен Қа­зақ­станның дәстүрлі сәулет өнеріне тән пішінде. Пор­тал­дың идеялық, көркемдік жа­ғынан атқаратын қызметі көр­некілік және асқақтық әсер бе­ру. Бұл әдетте құрылыстың өзге бөліктерімен салыстыр­ған­да оның көлемін ұлғайту арқылы жүзеге асырылады.  Портал иіндісі өсімдік са­ры­нындағы ашық түсті өр­нек­термен көркемделген де, оның сыртқы бетінің маң­дай­шасы гүл оюлармен, араб жаз­бала­рымен толтырылған үш ойын­дымен бітеді. Порталмен бүйірлес күмбез төбелі екі бөл­ме мешіт қызметшілеріне ар­налған. Бас қақпаның оң­түс­тік, солтүстік қабырғаларымен жанаса медресе үйі орна­лас­қан. Мұнда кезінде жергілікті жас­тар бастауыш діни білім алған. Осының бәрі қызметке ар­налған ғимараттар сәу­ле­тінің халық қолөнерімен ты­ғыз байланыста екендігін дә­лел­дейді. Мешіт құ­ры­лы­сы­ның жұмысына әртүрлі ұлт өкілдерінің қатысуы да ғи­ма­ратқа өзіндік ерекше түр бе­ріп, әр ұлттың сәулетшілік, сән­деу үлгілері кең қол­да­ныл­ғаны байқалады. Түпкі мақсат оның бар болмысының ха­лықтарды, бірлікке, ынты­мақ­қа үндеуінде жатқандай.  Құрылысы толық біткен Жаркент мешіті дін жолында аса көп қызмет ете алмады. Оның бірден-бір себебі – ке­ңестік биліктің дінге қысым жасауы. Кеңес өкіметі мешіт қақпасын жапқанымен оны халық өнер туындысы, көне­нің асыл жәдігері ретінде сақ­тап, бүгінгі күнге жеткізді. Тиіс­ті орындарға хат жазып, ша­ғым айта жүріп, тағдыр тәл­кегімен тасада қалған асыл мұ­раға мемлекет назарын ау­дар­ды. Мырзағали Нұрсейіт (с)

В мире нашем пребывают все оттенки человеческих отношений. Минусы и плюсы. Какие-то в определенный момент преобладают над другими - горе над радостью, отчаяние над восторгом, беда над счастьем, неблагодарность над благодарностью и наоборот. Избежать, не прикоснувшись к плохому - невозможно. А если честно - надо ли? Как можно понять, что есть радость, когда не знакомо чувство горя, потери, скорби? Как определить, что есть благодарность, если ты не знаешь, что такое неблагодарность? Если ты сам не проявлял зависти, гнева, обиды и злости,, как ты можешь понять, что они существуют? По книгам, рассказам, фильмам?  Испытав голод - начнем ценить сытость и проявлять сострадание к тем, кто голоден. Испытав холод - начнем ценить тепло и проявлять сострадание к тем, кто мерзнет. Испытав горе - будем ценить то, что имеем и научимся сопереживать тем, кто сейчас в горе. Пусть прозвучит странно, нелепо, непонятно и, как угодно будет вам, но я очень благодарна Богу за то, что нашей семье были посланы испытания, которые научили нас многому. Да, было время, когда дети голодали, испытывали холод и лишения, но, я твердо знаю, что у них в сердце есть огромное сострадание к людям, которым сейчас тяжело. Пережив потерю, сейчас они очень чутко реагируют на боль и страдания других. Они знают обо всех моих пациентах и если мне нужна помощь в работе, дети не раздумывая бегут помогать. Когда я прихожу с работы не одна, а с кем-нибудь из родных пациентов, которым непросто и, в этот момент некуда пойти в чужом городе - дети не задают вопросов и искренне встречают наших гостей, проявляя заботу и внимание, потому что они знают, как не просто бывает в этой ситуации. Смогла бы научить их этому сама? Не уверена. Мы каждый день учимся, изо дня в день. Учимся видеть луч солнечного света, пробивающийся через темные и мрачные тучи, которые нависают над жизнью, давят и, кажется, что сейчас они обрушатся на тебя и раздавят всеми минусами жизни. Но если увидеть, разглядеть в этом мраке маленький свет, то ухватившись за него, можно выбраться из тьмы.  ---------------- Хочу видеть свет , хочу выйти на свет, хочу тянуться к свету. Я не хочу жить во мраке своих иллюзий - что я лучше всех и только мне подвластно спасти мир. Мне ничего в этом мире не принадлежит.

Сегодня у моей мамы день рождения и я купил ей самые красивые цветы. Я никогда не покупал ей цветов. 

Тузельбек - мужчина сорока восьми лет. Реально существовавший  на территории нашей республики.     

 Ежелден, у казахов при обращении к старшим использовались несколько суффиксов уменьшительного, и отсюда вполне ожидаемого, ласкательного значений: «шым», «шім». 

И вот недавно на берегу озера Алаколь он открыл свой следующий проект - первый в Казахстане пансионат для людей с особыми потребностями «Асар».

Группа "SHAMAN ЕЩЁ БУБЕН" собралась в 2005 году

Но где же вы, казахи, когда мы называем имя нашего великого режиссера Азербайжана Мамбетова? Прошло уже 7 (семь!) лет со дня его кончины, но в нашей огромной стране не нашлось места, чтобы увековечить его память.

Когда был на Джайляу, в ауле было много табунов с вожаками, айгырами. Они четко контролировали свой косяк, своих кобылиц- байталов.

Әңгіменің әлқисасы алматылықтарға қиындық тудырып жүрген «Оңайдан» басталды. Өздеріңіз білетіндей, автобусқа елуде-елу болып отырдық. Яғни жартысы қазақ, жартысы ассамблеяның 20 жылдығын ерекше тойлаған кісілер (өзге ұлт өкілдері). «Құрметті жолаушылар, «Оңай» карточкаларыңызды тексеріске дайындап отырыңыздар», деген дауыс естіліп еді, халық абыр-сабыр болып кетті. Барлығын тексеріп келіп, жасы елуге таяп қалған орыс апама және қасында ұялы телефонымен сөйлесіп отырған орыс келіншегіне «Уважайми ваши карточки» деді. Апамыз қазақ жігітті тіпті естімеген адамдай мелшиіп қалыпты. Ал қасындағысы мүлде мән берер емес. Автобустың ішін тегіс тексеріп шыққан қазақ жігіті, қысылып, қымтырылып бар орысша жиған-тергенін қайталап жатыр. Арасында тұтығып та қалады. Ал әлгі апам өзінің карточкасын бергісі келмейтінін, тексерткісі келмейтінін орысша өрнектеп тұрып жеткізіп жатыр. Қасындағысы тіпті елеп отырған жоқ.  Ал автобустағы басқа сары апаларым да жігіттің жағасына жармаса кетті. Сондағылары оңаймен келіспейді-мыс. Айналасындағы орыс әдебиетінің сөздерін жаудырып жатқандарға қазақ жігіті: «Бұны мен ойлап тапқаным жоқ, заң солай, талап сондай, мен тек жұмыс істеп жүрмін» деп айтқысы келді. «Көкірек шіркін сайрап тұр, құдай тілді байлап тұр», дегендей, оңайдан нәпәқасын тауып жүрген жігіт безек қақты. Төлемесе айыппұл салынып, әкімшілік жауапқа тартылатынын, қоғамдық тәртіпті сақтау керек екенін, өзгелерден не айырмашылығы барын, жасыңыздың үлкендігіне қарамай жол ережесіне бағынбайтындығыңыз, керек десеңіз адамгершілігіңіз қайда, деген сөздерді айтқысы-ақ келді. Бірақ… Алдыңғы есікте тұрған серігі кету керектігін айтып, аялдамадан түсіп қалды. Ал кемпірге кегі кеткендей, іші күйіп тұрған жігіт, екеуіне тесіліп қарап тұрды да қолын бір сілтеп шығып кетті. Ех, шіркін, бұлай сілтенген қолдар қаншама екен? Толеранттылық – бұл пәнді Республикамыздығы барлық жоғарғы оқу орындарының студенттері оқиды. Біз де оқыдық. Толеранттылық дегеніміз «латын тілінен аударғанда. tolerantia — төзімділік, көнбістік — басқа ойға, көзқарасқа, наным-сенімге, іс-әрекетке, әдет-ғұрыпқа, сезім-күйге, идеяларға төзімділік, жұмсақтық көрсете білу қасиеті» деп тақылдап тұратынбыз. Сабақ айтатынбыз, конспект жазатынбыз. Мен де оқыдым. Бірде  мұғалімге: Бұл пән бізге не үшін керек, қазақтың осыншама уақыт онсыз да көнбіс болып келгені жетпей ме?», деп көнбіс деген сөздің намысыма тиетінін айтып, сұрақ қойған едім. Алайда мұғалім бұл университет бағдарламасы екенін айтып, оқуға тиіссің деп жекіп тастады. Енді сұрақ. Бағанағы «оңайлық» жігіттің басынан өткен жағдай осыдан жетпіс жыл бұрынғы жағдайымызбен салыстырғанда шүкіршілік болар еді. Қазақ деген сөзді «Мен» деп алып түсіндіріп көрейікші. Мен неге банкке барғанда, дүкенге барғанда, кинотеатрға билет аларда, орысша сөзді ішімнен қайталап дайындалуым керек? «Мега», «Максима», «Достық плаза» сынды жерлерге барғанда әдемі киініп алып, орысша сөйлейтін адамдардың қасынан қысылып-қымтырылып өтуім керек? Алғым келген затымды сатушы қазақша білмегендіктен, не үшін алмай кетуім керек?  Неге мен «Ей, қой ол жерде бәрі орысша сөйлейді, бізді жұмысқа алмайды» деп айтуым керек? Неге қазақша сөйлесіп тұрған уақытта орысша сұрақ қойған адамға жалпақтап, қате болып қалмаса екен дегендей, сасқалақтауым керек? Неге мен зәулім ғимараттарда, сарайларда тек ақшасы барлар ғана жүруі керек деп ойлаймын? Неге мен айына отыз-қырық мың теңге төлеп өз жерімде пәтер жалдап тұруым керек? Неге мен өз топырағымды, өз жерімді сатып ала алмаймын? Неге тек мен ауыр жұмыстарды істей беремін? Неге тек мен өзімнің жерімде өзге ұлтты тайраңдатып қоямын? Неге мен күзетші мен даяршы ғана бола аламын? Неге мен? Айтыңыздаршы неге тек мен көнбіспін? Қоғамда болып жатқан жағдайға қарасаң қаның қараяды. Сенгеніміз Билік пен Парламент па еді, оны да ойыншық жасап біттік. Егер жас әншілер мен спортшылар депутат болып отырса, онда мен қазірден-ақ болашағымнан күдерімді үзе берейін. Құлқынын құрт жегірлердің кесірінен тентіреп, бала шағасын асырай алмай жүргендер қаншама? Билікке тура келсең… Кезінде Бұқар да Абылайды сынаған. Ал бүгінгі Бұқарлар қайда? Жоқ әлде Абылайдай хан жоқ па? «Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты, Өткізбей қараңғыда бекер жасты», — «Ем таба алмай дертіңе мен ертеден, Сол бір қайғың өзегімді өртеген. Тырп етпейсің бас көтеріп көрпеден, Еңсең неге түсті мұнша, елім-ай». Материал авторы Сайлаухан Абылай.

Это не просто, видеть больного ребенка и не понимать ЗА ЧТО? Училась и учусь задавать вопрос - не за что, а ДЛЯ ЧЕГО? Все наши испытания даются нам для чего-то.

Алма как то неожиданно взяла шефство надо мной, еще с тех времен, когда я был пионером, а она - нашей пионервожатой. 

Бердібек Соқпақбаевтың «Өлгендер қайтып келмейді» романындағы қанатты сөздер