Атақты кеңестік банка есіме түсіп отырғаны... Кәдімгі банка.
90-шы жылдардың ортасы (біз ол кезде қаладан жетпіс шақырымдай жердегі Қаракемер деген ауылды мекен етеміз. Иә, иә, әлгі "вайенчасты" мен жүзімі бар жер). Ауладағы алақандай жерге мамам шөп қылтиысымен көк-сөк егіп, қимылдай бастайды. Анда бір, мұнда бір өскен жеміс ағаштарын күтімілдейді. Шақырайған күн астында екі бүктетіліп жүріп оларды отайды, суғарады.
Күзде сахнаға үш немесе екі литрлік банкалар шығады. Шақырлап тұрып сумен жуылған пәтшағарлардың қашаның басына қадалып-қадалып қалғанын қызықтаушы едім.
Мен оларды жақсы көретінмін. Себебі, күн суып, жер-көкті қара суық алып, ел дірдектеп жүргенде, мамам қалың киініп, қолына шамын алып, жерқоймаға түсуші еді. Әке-шешеме бұл күнделікті күйбе тірліктің бір ғана көрінісі болса да, мен апамды (кішкентай кезімде солай атайтынмын) әлдебір алыс елге, ертегіде ғана кездесетін қиын-қыстау сапарға кеткендей қабылдайтынмын.
Сырты шаң, қақпағы қырық қарақшының қазынасын күзеткен үңгірдің есігінен бетер тарс жабылған, ішінде сол қоймадан артық байлық бар (әрине, мен үшін) көк-жасыл банка қалың қар, азынаған жел, ұлыған боран ортасында отырған құлына Жаратушының аяп жіберген рахымындай еді-ау. Әйтеуір, сол банканың ішінен шыққан құлпынай (өрік, алма, шие - қалағанын сызып алыңыз) тосабын қаңылтырдағы май деуге келмейтін қоспа мен нанның үстіне жағып жеген сұмдық тәтті болатын, әлдебір позитив сыйлайтын, бір сәтке алыстап кеткен үмітті қайта жетелеп әкеліп, қоыңа ұстатын.
Қара шайға қантты қырып салып отырсақ та бұл қыстың да өтерін сезініп, аз ғана шыдасақ көктемге ілігетінімізді ойлап, жымың қағып, қопаңдап қалушы едім. Жарықтың бар-жоғына қарамай ("Ильич шамына" дейін өлшеп "ішіп", өлшеп "т...п" қанды ішетіні естеріңізде ме?), әкем бір жақтан домбырасын алып музыка әлемінде мүлдем жоқ, сол сәтте ойына келген "күйін" тартып, мамам әдемі даусымен әнін айтып кететін-ді.
Үйдегі "қырық қалмаққа" тосап қайнатып беру үшін әйелдердің көршілерінің, таныстарының артық-ауыз банкасына жиендік жасап, алып кетуі де айып емес еді.
Сол кезден қалған қырық құрау естелік атақты "90-шы жылдар дегенде" алдымен ойға бір шелек ұнды оралтады. Көрші ауылда сабақ беретін мамам әлденеше ай жалақы алмай, қысылып жүргенде үйге бір күні ұн алып келгені бар еді.
Аузың қайсы десе мұрнын көрсететін жаста болсам да іштей қуанып, керемет шаттыққа бөлендім сонда.
Иә, ол кезде орта мектептегі мұғалім мен мәдениет үйінің күзетшісі үшін қиын күндер орнаған-ды...
Көргенім көп, түйгенім одан да артық демеймін. Бірақ, кей-кейде кезінде асүйдің төрін бермейтін түрлі көлемдегі банкалардың әр жер-әр жерде шоңқиып, бір бөксесін сүйретіп немесе быт-шыт болып шағылып жатқанын көргенде жаным ашып кетеді. Себебі, мен оларды жақсы көруші едім...
Баршылық замандамыз, барымыз мен тәубемізден айырмасын.
Твиттерда тілдесемін десеңіз, мінеки: @qisyq